Payitahtta Bir Casus Vambery

Osmanlı İmparatorluğu, dünyanın dört bir köşesindeki insanlar için kimi zaman bir sığınak, kimi zaman da yükselmek için ideal fırsatlar sunan bir cazibe merkezi olmuştur. Bu çalışmada, sınırları aşıp Osmanlı topraklarına ulaşmış, Reşid Efendi nâmıyla bir derviş kıyafetinde, Buhara, Semerkand gibi ondan evvel hiçbir Avrupalının ayak basmadığı yerlere gitmiş, seyyah, kâşif, derviş, profesör, yazar, etnoğraf, casus, filolog, oryantalist, İngiliz-Osmanlı devleti arasında arabulucu, Türk- Macar soy birliğisavunucusu, Orta Asya’da bir derviş, Türkiye’de Müslüman, İngiltere’de Hristiyan, Macaristan’da Yahudi olabilecek kabiliyette, Türk dostu Vambery’nin hüzünlü ve dokunaklı yaşam öyküsü resmedilmiştir. Türklere karşı beslediği hayranlık ve bağlılıkla, dünya kamuoyu önünde Türklerin hak ve çıkarlarını gözeten Vambery, bu sayede II. Abdulhamid’in dikkatini çekmeyi başarmış ve Yıldız Sarayı’nda ağırlanmıştır. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivinde yer alan, Vambery ile ilgili Osmanlı arşiv belgeleri; İstanbul’da hüsn-i kabule mazhar olması, Hazîne-i Hâssa’dan aldığı maaşlar, atiyeler, ihsanlar, nişanlar, padişaha yazdığı mektuplar, kütüphane ziyaretleri, makaleleri, konferansları gibi konu başlıkları çerçevesinde Osmanlı alfabesinden, Latin alfabesine kazandırılarak okuyucunun istifadesine sunulmuştur.