Eleştirinin Eleştirisi

Romanda sürekli farklı teknikler deneyen Ahmet Mithat'ı “eski hikâyemizi modernize eden yazar” şeklindeki yargıya kilitlemenin; düşünsel serüveni, kaynakları, ilkeleriyle tanımlanabilir bir ideolojisi olmadığı halde Tevfik Fikret'i hümanist olarak edebiyat tarihine kaydetmenin dayanağı nedir? Nazım Hikmet'in “Putları Yıkıyoruz” yazıları, siyasal reflekslerin ötesinde şiirin kendi tarihi içindeki eleştirileri olarak okunabildi mi? Yakup Kadri, Yaban'ın ikinci baskısına koyduğu karşı eleştiride, hakkında yapılan eleştirileri boşa mı çıkardı; tersinden itiraf mı etti? Tanpınar, gerçekten “Bir Türk romanı yok” dedi mi? Folklor neydi ki Cemal Süreya “Folklor Şiire Düşman” dedi.

Bu kitaptaki yazılar, Tanzimat yıllarından itibaren yaygın edebiyat ortamlarında ve akademik edebiyat eğitiminde sık sık atıf yapılan bazı eleştiri metinlerini yeniden okumak, dolayısıyla yeniden anlamak amacıyla yazıldılar. Bu amacın arka planında, seçilen eleştiri metinlerinin, atıf yapılan çevrelerde okunmadığına veya kör okumaya tabi tutulduğuna dair endişeler bulunduğu son derece açıktır. Atıf yapılan birçok metnin aslında hiç görülmediğine, bugünkü eleştiri kavramları kullanılmadığı için o metinlerde roman, şiir, tiyatro eleştirisi bağlamında birçok şeyin söylenilmemiş olduğu kabulünün yaygın olduğuna tanık olmak çok da zor değildir.

Edebî eleştiri metinlerini, kültürün ve siyasetin değişme tarihi eşliğinde, yenilenme paradigmasının kapattığı anlam aralıklarını açmaya çalışarak, metinlerle ilgili nakledilip durulan bazı hükümleri bir süreliğine devre dışı tutarak, yeniden okumak, sözünü ettiğimiz bazı yanlış ve eksik hükümlerin düzeltilmesine, bu metinlerden yeni ilkeler ve nitelikler bulmamıza katkı sağlamaz mı? Ne dersiniz?

(Tanıtım Bülteninden)