03059 Numaralı Tire Nüfus Defteri

Osmanlı tarihinde gündelik yaşamı izlemek biraz zordur, sorunlu bir yapı sergiler. Günlük tutma alışkanlığı olmayan bir yapıda nüfus defterleri ve temettuat defterleri bu konudaki eksikliği giderebileceğimiz temel kaynaklar arasında bulunmaktadır. Çoğunlukla erkek nüfusun sayıldığı bu defterlerden kişilerin, mesleklerini, çocuklarını ve akrabalarını, yaşlarını, ölümlerini ve nerelere gittiklerini, hane reislerinin sahip oldukları menkul ve gayrimenkulleri belirleyerek, yaşanılan yerin sosyo-ekonomik yapısı yazılı belgeler üzerinden kısmen de olsa görülebilmektedir.

Bu çalışmanın kaynağını Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi'nde Nüfus Defterleri (NFS.d..) kataloğunda yer alan 03059 numaralı nüfus defteri oluşturmaktadır. Adı geçen defter Tanzimat'ın he men sonrasında Tire Kazası'na bağlı 71 köy, üç çiftlik ve iki aşirete ait nüfus verilerini içermektedir. Defterde tarih kaydı bulunmamakla birlikte Defter Bilgi Formu'nda defterin başlangıç tarihi olarak H. 1256/M. 1840-41 tarihinin verilmesi ve ayrıca defterin başında Tanzimat ifadesinin bulunması söz konusu defterin tarihi hakkında ipuçları vermektedir. Bu defter üzerinden Tanzimat döneminde Tire köylerinde yaşayan insanların fiziksel özelliklerini, yaşlarını, mesleklerini ve çocuklarını, akrabalarını tanıyarak hem soy kütüğü çalışmalarına katkı sağlamaya hem de Tire insanını yakından tanımaya çalıştık. Ayrıca defterde bazen isimleriyle, bazen de “Hali an ez-Zükûr” yani erkeği yok deyip sözde sayılmış olan kadının varlığını da görme fırsatı bulduk.

(Tanıtım Bülteninden)