Sözlü Kültür Bağlamında Mardin Arapça Atasözleri

Atasözleri ve deyimler, milletlerin hafızalarının, sosyokültürel yaşamlarının, hayati tecrübelerinin ve bu tecrübeler neticesinde olay ve olgulara yaklaşım tarzlarının yansıtıldığı kısa ve özlü ifadelerdir.

Bu kitap, Türkiye'deki Mardin Arapça sözlü kültürüne ait dil ve kültürü kısmen de olsa yazıya dökme yani “kurtarma etnografyası” diye nitelendirebileceğimiz, kültürel belleğin unutulmamasına yönelik 10 yıldan fazla süren bir saha çalışmasının ürünüdür. Kitapta Mardin diyalektinde sözlü kültür içinde varlığını koruyan en zengin edebi ürünlerden biri olan ve önemli bir kısmı saha çalışması esnasında elde edilen 2773 atasözü ve 383 deyime yer verilmiştir. Kitap, bu alandaki ilk çalışma olmamakla birlikte, sözlü kültür bağlamında Mardin ve çevresinde konuşulan Arapçaya ait atasözlerinin geniş kapsamlı bir şekilde ele alındığı ilk çalışmadır.

Mardin'de kullanılan atasözleri, diğer kültür ve dillerde olduğu gibi atalarımızın ve yaşlılarımızın binlerce yıllık yaşam tecrübelerinden aktardıkları, az sözle çok şey anlatan birer dil ve kültür hazinesi ve aynı zamanda sahip olunan değerleri nesilden nesile aktaran bir maya vazifesi görmektedir. Bu atasözleri Mardin'deki insanların kendi aralarındaki sosyal münasebetler hakkında bizlere fikir veren, komşuluk, akrabalık, ticaret gibi ilişkileri ayrıca doğruluk, vefa, anne baba hakları, yardımlaşma, tevazu gibi birçok ahlaki değeri işleyen Arapça sözlü kültürüne ait en değerli unsurlardır. Bu atasözleri özetle burada geçmişte yaşamış ve bugün yaşamakta olan insanların felsefi derinliklerinin de birer tezahürüdürler.

Kitapta yer alan atasözleri, Türkçede yer alan atasözleri yanında, Suriye, Lübnan, Filistin, Irak, Mağrip, Katar ve Mısır gibi farklı ülkelerin diyalektlerinde kullanılan atasözleriyle de karşılaştırılmıştır. Eser, aynı zamanda Mardin Arapça diyalektini farklı yönleriyle ele alıp çalışmak isteyen araştırmacılar için temel kaynaklardan biri olacaktır.

(Tanıtım Bülteninden)